Wybory, które odbyły się 27 maja 1990 roku były jednym z przełomowych momentów polskiej historii XX wieku. Pierwsze w pełni wolne wybory po II wojnie światowej, były wyborami do lokalnych samorządów.
Formalnie odrodzenie samorządów po kilkudziesięcioletniej przerwie było możliwe dzięki uchwaleniu przez Sejm 8 marca 1990 roku, ustawy o samorządzie terytorialnym. O tej ustawie pisano później wielokrotnie, jako o jednym z największych osiągnięć przemian ustrojowych w Polsce. Ale ustawa to tylko narzędzie. Nie byłoby przecież tamtych wyborów, gdyby nie Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” i wielki ruch Komitetów Obywatelskich. Nie byłoby wygranej w tych wyborach, gdyby nie zaangażowanie i praca ogromnej rzeszy ludzi.
Komitety Obywatelskie „Solidarność” uzyskały 27 maja 1990 roku w skali kraju ponad 53% głosów. W Tarnowie kandydaci Komitetu zdobyli 36 mandatów w liczącej 45 osób Radzie Miejskiej.
Sukces polegał nie tylko tylko na tym, że odsunięto od władzy ludzi poprzedniego systemu. Sukcesem było pokazanie, jak wiele można w krótkim czasie zmienić i zbudować, gdy o sprawach publicznych decydują faktyczni przedstawiciele mieszkańców, posiadający ich mandat i zaufanie.
Jeśli mówi się czasem o rewolucji, która dokonała się w Polsce, to miała ona miejsce nie tyle w czerwcu 1989 roku, ile właśnie w maju roku następnego, gdy przywrócona została autonomia lokalnych społeczności.
Jedno nie ulega wątpliwości. Wszyscy ci, wybrani wówczas ludzie, wypełniali swoją misję najlepiej jak umieli. Nawet jeśli podejmowali niepopularne decyzje, nawet jeśli spierali się o sprawy mało istotne i dzisiaj już słusznie zapomniane, czynili to w poczuciu odpowiedzialności za przyszłość. Wszystkim, niezależnie od politycznych przynależności i poglądów, należą się słowa uznania. Bez tych osób, bez ich zapału, pracy, a nawet błędów, nie bylibyśmy dzisiaj tu, gdzie jesteśmy. Bo także popełniane błędy pokazywały z biegiem lat właściwy kierunek. Niektórzy do dzisiaj kontynuują samorządową aktywność, nazwiska innych zniknęły dawno z pierwszych stron gazet, ale ich ówczesna działalność była niezmiernie cenna dla tych, którzy przychodzili potem.
Dzisiaj samorządy lokalne nie potrzebują laurki. Potrzebują mądrej refleksji i poważnej debaty na temat swojej przyszłości. O tym, co i jak czynić, by państwo obywatelskie nie było tylko hasłem wypisywanym na rocznicowych transparentach.
Na ile przestrzeń kreowana przez samorządy jest rzeczywiście przyjazna dla obywateli? Czy wszystko działa tak, jak planowano i jak działać powinno? Czy instrumenty, którymi dysponuje samorząd, są wystarczające?
Dzień Samorządu terytorialnego został oficjalnie ustanowiony uchwałą Sejmu RP z 29 czerwca 2000 roku, w dziesiątą rocznicę odrodzenia polskiej samorządności. Po ponad trzech dekadach funkcjonowania, polska samorządność stała się jednym z największych sukcesów transformacji ustrojowej, fundamentalnie zmieniając oblicze kraju i życie jego mieszkańców.
