Menopauza i klimakterium

Menopauza, to okres zaznaczający się stopniowym wygasaniem i wreszcie ustaniem cyklicznej funkcji jajników i zanikiem miesiączek. Pojęcie "menopauza" pochodzi z języka greckiego: men - miesiąc, pausius - zaprzestanie. Menopauza może wystąpić między 35. a 55. rokiem życia kobiety. Menopauzie naturalnie towarzyszy przekwitanie, czyli klimakterium obejmujące kilka lat przed i po menopauzie.

Obecnie około 6 milionów kobiet w Polsce znajduje się w okresie przekwitania. Prawie połowa życia i kilkanaście lat aktywności zawodowej współczesnej kobiety przypada więc na okres pomenopauzalny. Niestety, wciąż dla większości kobiet jest on równoznaczny z gorszą, mniej wartościową częścią ich życia.
W większości przypadków kobiety próbują bronić się przed klimakterium nie dopuszczając do siebie zmian, jakie w tym okresie zaczynają zachodzić w ich organizmie. Chcąc udowodnić bliskim, że ten temat ich jeszcze nie dotyczy, często unikają wizyty u ginekologa oraz przyjmowania odpowiedniej terapii hormonalnej. Tymczasem klimakterium n ie musi być, jak się często sądzi, okresem cierpień i wyrzeczeń.

Skutki klimakterium
W okresie menopauzy większość kobiet odczuwa bardzo nieprzyjemne dolegliwości, mianowicie częste uderzenia gorąca w dzień i w nocy, którym towarzyszą napady potów.
Fizjologiczny spadek poziomu estrogenów ma wpływ na wystąpienie miażdżycy, osteoporozy, nadciśnienia tętniczego krwi, zaburzeń gospodarki lipidowej. Pojawiają się dolegliwości kardiologiczne (nasilenie choroby wieńcowej, bóle w klatce piersiowej), zmiany zanikowe błon śluzowych - suchość pochwy, nietrzymanie moczu, bezsenność, osłabienie pamięci, depresje.
Niedobór hormonów w organizmie kobiety przyczynia się do wielu niekorzystnych zmian w organizmie, stwarza realne ryzyko powstania wielu schorzeń oraz przyczynia się do pogorszenia jakości życia kobiet. W narządach rodnych następują zmiany zanikowe, błona śluzowa staje się cienka i mało elastyczna, zmniejsza się ilość wydzielanego śluzu szyjkowego, co sprzyja rozwojowi tzw. zanikowego zapalenia pochwy, które objawia się m.in. świądem, a także powoduje bolesność przy współżyciu.
W okresie klimakterium nasilają się problemy z kontrolą oddawania moczu, częstym problemem jest np. nietrzymanie moczu. Deficyt żeńskich hormonów sprzyja powstawaniu osteoporozy, czyli nieprawidłowych zmian w budowie kości, które tracą swą gęstość, wskutek czego stają się mniej wytrzymałe. Brak hormonów odczuwa także skóra, która właśnie dlatego staje się sucha, cienka i mniej elastyczna.
Późnym następstwem niedoboru hormonów jest częstsze występowanie chorób układu krążenia. Estrogeny produkowane przez jajniki spełniają funkcje ochronne w stosunku do naczyń krwionośnych, dlatego też po menopauzie, gdy ich brakuje, kobiety równie często jak mężczyźni zapadają na choroby układu krążenia, które w konsekwencji są przyczyną prawie połowy zgonów kobiet po menopauzie. Dolegliwości przejściowe, to zazwyczaj objawy psychiczne. Należą do nich bezsenność, spadek motywacji i inicjatywy, utrata libido, niepokój, zmienność nastroju, osłabienie pamięci, brak pewności siebie.

HTZ - hormonalna terapia zastępcza
Niekorzystny brak estrogenów może uzupełnić odpowiednio dopasowana hormonalna terapia zastępcza - HTZ. HTZ stosuje się w dwóch schematach. Pierwszy zachowuje krwawienia miesięczne i jest odpowiedni w okresie premenopauzalnym, gdy kobieta jeszcze miesiączkuje. Ten schemat zakłada kilkudniową przerwę między cyklami leczenia, w czasie której występuje krwawienie.
Drugi schemat stosowany jest u kobiet, u których nie występują już naturalne miesiączki - wtedy hormony przyjmuje się ciągle, bez przerw między cyklami.
Hormony można stosować w różnych formach: doustnie (tabletki), przeskórnie (plastry, żele), domięśniowo (zastrzyki), podskórnie (implanty) oraz dopochwowo (globulki, kremy). Metoda Hormonalnej Terapii Zastępczej powinna być dobrana przez lekarza indywidualnie do potrzeb i stanu zdrowia kobiety. Podstawowa różnica występuje pomiędzy podawaniem hormonów w tabletkach, a innymi sposobami, dzięki którym omijają one przewód pokarmowy. Stosowanie leków doustnie wymaga dużo większych dawek hormonów, aby uzyskać ten sam efekt. Najkorzystniejsze dla organizmu kobiety jest dostarczanie hormonów przez skórę, co ma mniejszy wpływ na upośledzenie funkcji wątroby (omijając krążenie wrotne).
Hormonalna Terapia Zastępcza zmniejsza częstość występowania raka jelita grubego, jednego z najbardziej powszechnych nowotworów u kobiet w okresie klimakterium. Kobiety stosujące HTZ, w związku z koniecznością odbywania okresowych badań, rzadziej też zapadają na raka szyjki macicy. Z zalet hormonalnej terapii zastępczej nie mogą skorzystać kobiety, u których występuje rak sutka, trzonu macicy, ciężka niewydolność wątroby, zakrzepowe zapalenie żył lub rodzinne obciążenia tymi schorzeniami.

(KM/MS)