Adam Ciołkosz ( 1901 - 1978)

Harcerz, żołnierz, publicysta, polityk, poseł na Sejm, jeden z przywódców Polskiej Partii Socjalistycznej w kraju i na emigracji.

Urodził się 5 stycznia 1901 w Krakowie. W 1903 rodzina Ciołkoszów przeniosła się do Tarnowa. Tu Adam ukończył gimnazjum. Jeszcze w latach gimnazjalnych wstąpił do I Drużyny Skautowej im. Zawiszy Czarnego, w latach 1917-1918 sprawował obowiązki komendanta "Dzielnicy Tarnowskiej" przyczyniając się do dynamicznego rozwoju miejscowego ruchu skautowego.

We wrześniu 1918 utworzył ze starszych harcerzy Pogotowie Narodowe, które wspólnie z POW rozbroiło posterunki austriackie w Tarnowie w nocy z 30 na 31 października 1918. 13 listopada 1918 z grupą 26 harcerzy wyruszył do Lwowa, gdzie wziął udział w walkach o miasto. W okresie poprzedzającym plebiscyt na Warmii i Mazurach organizował ruch harcerski na tych ziemiach. Był komendantem Naczelnej Komendy Organizacji Harcerskiej na Warmię i Mazury. Podczas wojny polsko-bolszewickiej uczestniczył w walkach o Grodno, Wilno i w obronie Warszawy, następnie w 1921 roku walczył w III Powstaniu Śląskim, gdzie dowodził pociągiem pancernym . Po zakończeniu działań wojennych ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz Szkołę Nauk Politycznych w Krakowie.


W okresie studenckim związał się z ruchem socjalistycznym. W 1921 roku wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, od 1924 roku wchodził w skład redakcji socjalistycznego dziennika "Naprzód", wychodzącego w Krakowie, pełniąc w tym samym czasie funkcję sekretarza Zarządu Głównego Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. W wieku 27 lat został wybrany z listy PPS posłem do Sejmu, gdzie reprezentował okręg tarnowski i pełnił funkcję sekretarza klubu poselskiego PPS. W wyborach parlamentarnych w roku 1930 zdobył mandat z listy Centrolewu. W tym samym roku został aresztowany, wraz z Wincentym Witosem, Hermanem Libermanem, Stanisławem Dubois i innymi był więziony w twierdzy brzeskiej. W procesie brzeskim skazano Ciołkosza na trzy lata więzienia i 10 lat pozbawienia praw obywatelskich.

 

Karę odbywał w więzieniach w Tarnowie, Krakowie i Wiśniczu. Zwolniony został jesienią 1934 roku.

W 1938 w wyborach samorządowych władze unieważniły kandydaturę Ciołkosza na radnego w Krakowie, uzyskał mandat radnego w Tarnowie, który również został unieważniony. 28 marca 1938 sąd okręgowy w Tarnowie skazał Adama Ciołkosza na karę ośmiu miesięcy pozbawienia wolności w sprawie dotyczącej obrazy Prezydenta RP na zgromadzeniu publicznym i rozpowszechniania fałszywych wiadomości mogących wywołać niepokój publiczny.

 

Po wybuchu II wojny światowej rodzina Ciołkoszów - Adam z żoną i synem - dotarła do Lwowa. Stąd przez Rumunię Ciołkosz przedostał się na Zachód, w lutym 1940 dotarł do Paryża, gdzie wszedł w skład wojennej Rady Narodowej, został także sekretarzem Komitetu Zagranicznego PPS.

Po klęsce Francji przedostał się do Londynu. Sprzeciwiał się zawarciu układu Sikorski-Majski. W 1943 roku po tragicznej śmierci gen. Władysława Sikorskiego, Prezydent RP, Władysław Raczkiewicz zdecydował się powołać Adama Ciołkosza na stanowisko premiera, ale Ciołkosz nominacji nie przyjął, nie widząc możliwości skutecznej pracy na tym stanowisku. Podobne stanowisko zajął w momencie formowania ostatniego rządu wojennego pod przewodnictwem Tomasza Arciszewskiego.

 

Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji w Londynie i przez wiele lat stał na czele Polskiej Partii Socjalistycznej. Jako przedstawiciel Unii Socjalistów Europy Środkowo-Wschodniej, pracował w komisji, która przygotowała deklarację frankfurcką Międzynarodówki Socjalistycznej z 2 lipca 1951 roku. W 1966 zainicjował i doprowadził do Światowego Zjazdu Polski Walczącej. Przez wiele lat pełnił funkcję przewodniczącego londyńskiej delegacji Zgromadzenia Ujarzmionych Narodów Europy.

 

Przez cały czas działalności społecznej uprawiał pisarstwo historyczne i publicystykę społeczno - polityczną. Do najważniejszych książek napisanych przez Ciołkosza należą: „Róża Luxemburg a rewolucja rosyjska" (Paryż 1961), „Od Marxa do Chruszczowa" (Londyn 1962), „Karol Marx a powstanie styczniowe" (Londyn 1963), „Ludzie PPS" (Londyn 1967), „Socjalizm na zachodzie Europy" (Londyn 1968) oraz praca historyczna, napisana wspólnie z żoną – „Zarys dziejów socjalizmu polskiego". Krótko przed śmiercią otrzymał cenną nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie za całokształt pracy pisarskiej. Przez ćwierć wieku występował na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, gdzie przemawiał z pozycji przywódcy emigracji socjalistycznej. Komentował wydarzenia międzynarodowe i krajowe, naświetlał sytuację w ruchu socjaldemokratycznym na Zachodzie i prostował fałszerstwa propagandy komunistycznej o polskim ruchu robotniczym.
Zmarł w Londynie 1 października 1978.

 

Stefan Kisielewski o Adamie Ciołkoszu: Najpoczciwszy człowiek świata i najbardziej naiwny, jaki chyba istniał...
Cytat za: „Abecadło Kisiela" Warszawa 1990.


Stanisław Cat Mackiewicz o Adamie Ciołkoszu: Drugim po Liebermanie mówcą był Adam Ciołkosz, tak samo jak Lieberman więzień brzeski, lecz ten Brześć nie zagłuszył w nim starego socjalistycznego sentymentu do Piłsudskiego. Przemówienia Ciołkosza były zupełnie inne od Liebermanowych. Nie była to dramatyczna konferansjerka, lecz prawdziwe mowy parlamentarne. Poza tym był to człowiek dziwny; kiedyś oświadczył w czasie obrad: „Kolega Mackiewicz mnie przekonał, cofam swój wniosek". Nigdy nie słyszałem, aby ktoś tak powiedział. Kiedy indziej uniósł się bardzo i wrzasnął na p. Jóźwiaka i zaraz pośpiesznie zmienił ton: „Przepraszam pana Jóźwiaka, przepraszam pana przewodniczącego". Nie pamiętam, aby kiedyś wypominał swe krzywdy w Brześciu. Unosił się często patriotyzmem, wielkością Polski; w stosunku do przeciwników politycznych często był niegrzeczny, ale obiektywniejszy od innych; w ogóle człowiek, który swe przekonania brał na serio.
Cytat za: „Zielone oczy". Warszawa 1987

06.04.2011
Twój komentarz:
Ankieta
Czy weźmiesz udział w nadchodzących wyborach samorządowych?
| | | |