Sądecki Park Etnograficzny to skansen regionalny, prezentujący architekturę i kulturę ludową Sądecczyzny. Na jego terenie zgromadzono 75 obiektów. W czterech sektorach prezentowane jest budownictwo poszczególnych grup etnicznych. Najstarsze obiekty na terenie Parku pochodzą z XVII wieku. Latem w skansenie odbywają się imprezy folklorystyczne, podczas których prezentowane są zarówno tańce, jak i tradycyjne rzemiosło regionu.
Sądecki Park Etnograficzny powstał na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Jego bę rozpoczęto w 1969 roku, a udostępniono go zwiedzającym w roku 1975.
Na około 20 hektarach prezentowane są zabytki budownictwa wszystkich trzech zamieszkujących ten region grup etnograficznych - Lachów Sądeckich, Pogórzan, Górali Sądeckich oraz grup odmiennych etnicznie: Rusinów (Łemków Nadpopradzkich), Niemców (kolonistów józefińskich), Cyganów Karpackich oraz Żydów.
Na obszarze skansenu znajduje się amfiteatr leśny oraz 75 obiektów, zgrupowanych w kilkunastu zespołach. Jest to dziewięć wielobudynkowych zagród chłopskich i cztery zagrody jednobudynkowe. Wcentralnym punkcie wiejskiej zabudowy usytuowany został dwór szlachecki z XVII wieku wraz z aleją dojazdową i parkiem dworskim oraz zespołem gospodarczym. Wewnątrz dworu oglądać można unikalną polichromię. Kolejne obiekty parku to folwark dworski, XVIII- wieczne obiekty sakralne: kościół rzymskokatolicki, cerkiew greckokatolicka (z XIX-wieczną plebanią), zbór protestancki, a ponadto szkoła ludowa, osada Cyganów Karpackich, sektor kolonistw józefińskich (niemieckich), budynki przemysłu wiejskiego (kuźnia, olejarnia, wiatraki itp.). W większości obiektów znajduje się stała ekspozycja wnętrz obejmująca łącznie 99 pomieszczeń mieszkalnych, gospodarczych i przemysłowych, a w świątyniach - sakralnych.
Odtworzone zostały także stare wiejskie warsztaty rzemieślnicze. łupy i częściowo budynki gospodarcze wyposażone są w dawne meble, sprzęty, naczynia, części ubioru, obrazy i wszelkie inne przedmioty prezentujące bogatą tradycję naszego regionu. Prócz zabytków kultury materialnej we wnętrzach znajdują się eksponaty pokazujące duchowe i społeczne aspekty życia wsi: obrzędowość, magię, wierzenia, medycynę ludową.
Ideą twórców Parku było dążenie do możliwie najwierniejszego odtworzenia dawnej wsi sądeckiej, prezentacja budownictwa, życia codziennego i innych aspektów życia.
Ekspozycja skansenu prezentuje chronologiczne, majątkowe i społeczne zróżnicowanie kultury ludowej Sądecczyzny, a wiedzę o tradycji regionu wzbogacają tematyczne ekspozycje - "Izba weselna" i "Maziarstwo łemkowskie". Tradycyjny charakter ma również otoczenie zagród wraz z zakomponowaniem zieleni.
Niemal wszystkie obiekty w Sądeckim Parku Etnograficznym są oryginalne - były rozebrane w macierzystych wsiach, przeniesione, zakonserwowane i na nowo zmontowane w skansenie. Budynki zestawione są w zespoły zagrodowe, które czasem składają się z obiektów pochodzących z różnych gospodarstw, a nawet z różnych wsi. Zasadą jest zachowanie zgodności co do grupy etnograficznej, zamożności, typu obiektu.
Sądecki Park Etnograficzny jest tak zaprojektowany, aby jak najwierniej przypominał krajobraz dawnej wsi sądeckiej. Otoczenie każdej zagrody jest zgodne z miejscową tradycją. Są tu ogródki kwiatowe, zielarskie, warzywniki, uprawy polowe, sady, odpowiednio dobrana wysoka i niska zieleń przyzagrodowa, stoją studnie, poidła, ule. Podwórza czy zagrody otoczono starodawnymi płotami, uzupełniono kapliczkami i krzyżami przydrożnymi.
W sezonie letnim na terenie skansenu systematycznie organizowane są imprezy folklorystyczne o różnej tematyce, prezentujące tradycyjne zajęcia gospodarcze, dawne rękodzieło, rzemiosło i wytwórczość wiejską, obrzędowość doroczną i rodzinną, śpiew, muzykę i taniec wszystkich grup etnograficznych, folklor mniejszości narodowych, a także sąsiednich krajów.
Zwiedzanie:
maj - wrzesień
wtorek - niedziela 10.00 - 18.00
poniedziałek - nieczynne
październik - kwiecień
poniedziałek - piątek 10.00 - 14.00
sobota, niedziela - nieczynne
Opłaty:
normalna - 12 zł
ulgowa - 7 zł
bilet rodzinny (2 osoby dorosłe + 2 dzieci do 16 roku życia) - 28 zł
bilet spacerowy (od października do kwietnia) - 5 zł
opłata za przewodnika - 30 zł
dzień wolny od opłat za wstęp - sobota (z wyjątkiem sobót poprzedzających niedziele, podczas których odbywają się imprezy z bezpłatnym wstępem).
