Poczet biskupów tarnowskich

W 1783 roku, po pierwszym rozbiorze Polski, cesarz Austrii Józef II utworzył diecezję tarnowską. Na jej powstaniu zaważyła przede wszystkim sytuacja polityczna po roku 1772. W granicach zaboru austriackiego znalazła się wówczas południowa część diecezji krakowskiej, leżąca po prawej stronie Wisły. Pod presją władz austriackich biskup krakowski Kajetan Sołtyk utworzył 27 września 1777 roku osobny wikariat i oficjałat generalny dla galicyjskiej części diecezji krakowskiej, w 1781 roku siedziba oficjałatu i wikariatu generalnego przeniesiona została decyzją biskupa krakowskiego do Tarnowa, a na urząd oficjała i wikariusza generalnego powołał on prepozyta kapituły wojnickiej, księdza Jana Duwalla.

 

Gdy Józef II utworzył nową diecezję ze stolicą w Tarnowie, na jej pierwszego biskupa powołał księdza Jana Duwalla. Kanonicznie ten stan rzeczy potwierdził papież Pius VI w bulli "In suprema beati Petri cathedra" z dnia 13 marca 1786 roku. Ponieważ w grudniu 1785 roku zmarł biskup nominat - Jan Duwall papież Pius VI na wniosek cesarza Józef II zamianował biskupem tarnowskim księdza Floriana Amanda Janowskiego, dotychczasowego opata tynieckiego, który, jako pierwszy, we wrześniu 1786 roku faktycznie objął rządy pasterskie w diecezji tarnowskiej.

 

Po trzecim rozbiorze, gdy i Kraków znalazł się w granicach zaboru austriackiego władze cesarskie zlikwidowały diecezję tarnowską, co usankcjonował papież Pius VI w 1805 roku. Sytuacja zmieniła się po raz kolejny w roku 1815, gdy Kongres Wiedeński przesądził o pozostaniu Krakowa poza granicami Austrii. Władze po raz kolejny podjęły zabiegi o powołanie nowej diecezji. Papież Pius VII bullą "Studium paterni affectus" w roku 1821 erygował diecezję w Tyńcu, ale na prośbę ówczesnego biskupa Grzegorza Zieglera papież Leon XII w 1826 roku ostatecznie przeniósł stolicę biskupią do Tarnowa.

 

Biskup Wiktor Skworc jest piętnastym ordynariuszem w historii diecezji. Prezentowany poczet biskupów tarnowskich obejmuje zarówno biskupów ordynariuszy, jak i biskupów pomocniczych od roku 1783 do czasów współczesnych. Podane w nawiasach daty określają rozpoczęcie i zakończenie pełnienia posługi biskupiej.

Jan Duwall (1783 - 1785)

Jan Duwall, pochodzący z Żegociny, urodzony w spolszczonej rodzinie francuskiej był pierwszym tarnowskim biskupem choć zmarł, zanim papież Pius VI potwierdził kanonicznie fakt istnienia nowej diecezji. Czas pełnienia posługi biskupiej spędził głównie w klasztorze bernardynów w Tarnowie, gdzie zmarł 13 grudnia 1785 roku. Pochowany został na przyklasztornym cmentarzu, nie widomo jednak dzisiaj, gdzie dokładnie znajdował się grób biskupa - nominata. czytaj dalej...

Florian Amand Janowski (1785 - 1801)

Florian Amand Janowski był pierwszym tarnowskim biskupem, który został prekonizowany na to stanowisko przez papieża. Piastował również godność opata klasztoru benedyktynów w Tyńcu. Urodzony w rodzinie szlacheckiej, ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, po czym wstąpił do benedyktynów w Tyńcu, gdzie otrzymał święcenia kapłańskie. Czas jego kierowania diecezją przypadł na trudny okres reform józefińskich, gdy władze świeckie kasowały kolegiaty, likwidowano klasztory i parafie, znoszono święta kościelne. Po śmierci pochowany został na, wówczas nowo utworzonym, obecnie "Starym" cmentarzu w Tarnowie, gdzie do dzisiaj grobowiec jego oglądać można niedaleko kaplicy książąt Sanguszków. czytaj dalej...

Grzegorz Tomasz Ziegler (1822 - 1827)

Był jedynym biskupem tarnowskim nie mówiącym po polsku. Rozpoczynał swoją posługę jako biskup diecezji tynieckiej, powołanej do życia, gdy po Kongresie Wiedeńskim okazało się, że Kraków znajdzie się poza granicami cesarstwa austriackiego. Rezydując w Bochni czynił starania u władz świeckich w Wiedniu i kościelnych w Rzymie, by ponownie utworzyć stolicę biskupią w Tarnowie. Starania te zakończyły się powodzeniem w roku 1826. Jednak w miesiąc po ingresie do tarnowskiej katedry opuścił diecezję, by objąć godność biskupa Linzu. czytaj dalej...

Ferdynand Maria Chotek (1831)

Wiedeńczyk z urodzenia biskupem tarnowskim był zaledwie pół roku, a jego posługa ograniczyła się do napisania jednego listu do duchowieństwa i wiernych. Doktor filozofii i teologii wcześniej był m.in. biskupem sufraganem ołomunieckim. Po śmierci kardynała Rudolfa Habsburga kapituła w Ołomuńcu wybrała do tamtejszym metropolitą. Papież powołał biskupa Chotka na to arcybiskupstwo, przedłużając trwający przez kilka lat, od przeniesienia biskupa Zieglera w roku1827, wakat na stolicy biskupiej w Tarnowie. czytaj dalej...

Franciszek de Paula Pisztek (1832 - 1836)

Po kilkuletnim wakacie na stolicy biskupiej w Tarnowie, kolejnym biskupem mianowany został Czech - Franciszek de Paula Pisztek - poprzednio biskup sufragan w Pradze. Mimo, że słabo mówił po polsku udało mu się w ciągu kilku lat uporządkować sprawy zdezorganizowanej diecezji. Zorganizował Kurię Biskupią, uzyskał zgodę władz na utworzenie w Tarnowie seminarium duchownego. W 1836 roku odszedł z Tarnowa by objąć funkcję arcybiskupa lwowskiego. We Lwowie spędził resztę życia, tam też został pochowany. czytaj dalej...

Franciszek Abgaro Zachariasiewicz (1836 - 1840)

Po Niemcu, Austriaku i Czechu tarnowskim biskupem został ksiądz pochodzący z rodziny ormiańskiej. Podobnie jak poprzednicy nie pracował w Tarnowie długo, przeniesiony po kilku latach na inną stolicę biskupią - w jego przypadku do Przemyśla. Zdołał jednak dokończyć budowę seminarium duchownego i otworzyć studia filozoficzno - teologiczne w Tarnowie. Do tarnowskich kościołów wprowadził "Gorzkie żale" i stacje drogi krzyżowej. czytaj dalej...

Józef Grzegorz Wojtarowicz (1840 - 1850)

Biskup Józef Grzegorz Wojtarowicz w przeciwieństwie do swoich poprzedników z Tarnowem związany był praktycznie od urodzenia, tu ukończył szkołę podstawową i gimnazjum. Choć święcenia kapłańskie przyjął w Wiedniu, a przez wiele lat pracował w diecezji przemyskiej, powrócił do Tarnowa jako biskup. Był jedynym biskupem tarnowskim zmuszonym do ustąpienia przez władze austriackie. Biskup - wygnaniec zmarł w Krakowie 25 lat po rezygnacji z biskupstwa tarnowskiego. Spoczął na Cmentarzu Rakowickim. Jego pogrzeb stał się patriotyczną manifestacją. W stulecie śmierci szczątki biskupa Wojtarowicza sprowadzono z Krakowa do Tarnowa i złożono w podziemiach katedry. czytaj dalej...

Józef Alojzy Pukalski (1852 - 1885)

Józef Alojzy Pukalski urodził się w Cieszynie, zanim został biskupem pracował w Skoczowie, Wilamowicach i Żywcu. Zastąpił zmuszonego do rezygnacji Józefa Wojtarowicza, wziął udział w pogrzebie poprzednika w Krakowie w roku 1875. Uczestniczył w obradach Soboru Watykańskiego I, opowiadał się m.in. przeciwko ogłoszeniu dogmatu o nieomylności papieża. Był fundatorem stypendiów dla uczącej się młodzieży, w testamencie poczynił darowizny na rzecz bursy w Tarnowie i Wadowicach. Biskupem tarnowskim był przez 33 lata, zmarł w Tarnowie w wieku 87 lat, pochowany został na tarnowskim Starym Cmentarzu. czytaj dalej...

Ignacy Łobos (1886 - 1900)

Po śmierci biskupa Józefa Pukalskiego papież Leon XIII mianował Ignacego Łobosa, biskupa sufragana diecezji przemyskiej administratorem apostolskim diecezji tarnowskiej. Cesarz Franciszek Józef I w grudniu 1885 roku mianował do biskupem tarnowskim, a Leon XIII prekonizował w styczniu następnego roku. Zasługi biskupa Łobosa dla diecezji tarnowskiej i samego Tarnowa to m.in. gruntowny remont katedry, wsparcie dla zdolnej, ale biednej młodzieży, sprowadzenie do Tuchowa Redemptorystów, czy powołanie do życia Muzeum Diecezjalnego. czytaj dalej...

Leon Wałęga (1901 - 1933)

Leon Wałęga po raz pierwszy pojawił się w Tarnowie jako młody uczeń gimnazjum. Po latach, jako biskup tarnowski doprowadził do utworzenia w mieście Male Seminarium, interesował się losem emigrantów, wyjeżdżających za chlebem za ocean, m.in. przyjmując na studia w tarnowskim seminarium kleryków z USA, zwiększył liczbę parafii z 179 do 268. Efektem starań biskupa było wybudowanie 89 nowych kościołów na terenie diecezji. Na rok przed śmiercią zrezygnował z biskupstwa, ostatni okres życia spędził w klasztorze Redemptorystów w Tuchowie. Tam też zmarł i został pochowany. czytaj dalej...

Franciszek Lisowski (1933 - 1939)

Biskup Franciszek Lisowski trafił w 1933 roku do Tarnowa ze Lwowa, gdzie od 1928 roku był biskupem pomocniczym. W czasie swoich rządów diecezją tarnowską zorganizował m.in. jubileusz 1900 - lecia odkupienia i jubileusz 9900 - lecia urodzin świętego Stanisława ze Szczepanowa. Doprowadził do powołania Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej i Katolickiego Uniwersytetu Ludowego w Krzyżanowicach. Zainicjował wydawanie "Tarnowskich Studiów Teologicznych", "Posłańca Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej" oraz czasopisma "Nasza Sprawa". Powołał do życia Diecezjalny Związek "Caritas". Zmarł nagle w 1939 roku, na kilka miesięcy przed wybuchem wojny. czytaj dalej...

Jan Stepa (1946 - 1959)

Biskup Piotr Stepa był zarówno duszpasterzem dbającym o życie religijne wiernych, jak i cenionym w kraju i za granicą naukowcem. Kierował diecezją w trudnych, powojennych latach i czasach stalinowskich. Mimo problemów z władzami udało się za rządów Jana Stepy zbudować na terenie diecezji około 40 świątyń. W Tarnowie uzyskano pozwolenie na budowę kościoła pw. Matki Bożej Fatimskiej. W krypcie tego kościoła pochowano biskupa Stepę po śmierci w roku 1959. czytaj dalej...

Jerzy Karol Ablewicz (1962 - 1990)

Biskup Jerzy Ablewicz, doktor filozofii, trafił do diecezji tarnowskiej z Przemyśla, po trzyletnim blisko wakacie na stolicy biskupiej w Tarnowie po śmierci biskupa Jana Stepy. Jego rządy diecezją przypadły na trudny czas wielu szykan ze strony władz. Mimo to utworzonych zostało na terenie diecezji 132 nowe parafie i podjęto budowę kilkuset kościołów. Na czas pełnienia posługi biskupiej przez Jerzego Ablewicza przypadł m.in. jubileusz tysiąclecia chrztu Polski, dziewięćset lecia śmierci świętego Stanisława, dwustulecia istnienia diecezji tarnowskiej i stu pięćdziesięciolecia Wyższego Seminarium Duchownego. Biskup Ablewicz był gospodarzem jedynej wizyty papieża w Tarnowie. Podczas tej wizyty w roku 1987 papież Jan Paweł II podniósł Jerzego Ablewicza do godności arcybiskupiej. czytaj dalej...

Edward Komar (1921 - 1943)

Ksiądz Edward Komar był pierwszym w historii diecezji tarnowskiej biskupem pomocniczym. Pracował również jako rektor Wyższego Seminarium Duchownego, a po śmierci biskupa Franciszka Lisowskiego w roku 1939 został wybrany wikariuszem kapitulnym diecezji. 24 czerwca 1940 mianowany został administratorem apostolskim diecezji tarnowskiej. Kierował diecezją w bardzo trudnym okresie wojny i niemieckiej okupacji. Jego grób znajduje się w podziemiach kaplicy świętego Józefa na Starym Cmentarzu w Tarnowie. czytaj dalej...

Karol Pękala (1946 - 1968)

Karol Pękala nie był rodowitym tarnowianinem, ale tutaj uczęszczał do gimnazjum, zdał maturę, studiował w seminarium duchownym i przyjął święcenia kapłańskie. Biskupem został mianowany wkrótce po zakończeniu wojny, w grudniu 1946 roku. Był m.in. przewodniczącym Komisji Episkopatu do spraw Duszpasterstwa Dobroczynnego. Zmarł nagle podczas pobytu za granicą, pochowany został w krypcie kościoła Matki Bożej Fatimskiej w Tarnowie. czytaj dalej...

| | | |