Te co skaczą i fruwają
W regionie tarnowskim występuje spora ilość rzadkich gatunków zwierząt i ptaków. Wiele z nich objętych jest ścisłą ochroną i dużo trzeba szczęścia, aby spotkać je w ich naturalnym środowisku.
Wyjątkowo bogate jest Pogórze Ciężkowickie z rezerwatami przyrody Skamieniałe Miasto i Liwocz oraz z Parkiem Krajobrazowym Pasma Brzanki. Mnóstwo interesujących gatunków pojawia się w lasach radłowskich leżących między Wierzchosławicami, Borzęcinem, Bielczą i Bogumilowicami. Są to lasy mieszane z dominacją sosny, poza tym spotyka się dęby, świerki, modrzewie, jesiony. Na skrajach lasów często spotykana jest brzoza. Dużą rolę odgrywają stawy rybne, położone od strony Wierzchosławic - Wróblik, Stradowski, Błotnica i Okniska. W pobliżu stawów zachowały się bardzo ciekawe fragmenty olsów. Również w położonej w dolinie Wisły i wpadającego do niej Dunajca gminie Wietrzychowice zaobserwować można interesujące gatunki flory i fauny, związane głównie z obecnymi tu jeziorami - Przystajne, Święcone i Trzciana.
Kania czarna - objęta ścisła ochroną gatunkową. Tego dużego, drapieżnego ptaka z rodziny jastrzębiowatych spotkać można przy odrobinie szczęścia na Pogórzu Ciężkowickim. Pojawia się na przełomie marca i kwietnia i do września zamieszkuje lasy w pobliżu wód lub bagien.
Bocian czarny - bardzo nieliczny ptak lęgowy objęty ścisłą ochroną gatunkową. W przeciwieństwie do swojego białego krewniaka raczej unikający kontaktu z człowiekiem choć ostatnio zaobserwowano, że zaczyna gnieździć się coraz bliżej ludzkich osad. Widywany na terenach Pogórza Ciężkowickiego.
Ryś - obok żbika jedyny występujący w Polsce przedstawiciel kotowatych. Objęty jest ochroną gatunkową i wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Jest zwierzęciem niesłychanie rzadkim i unikającym ludzi. W Polsce żyje kilkaset osobników. W regionie tarnowskim spotkać go można w lasach Pogórza Ciężkowickiego.
Dzięcioł białogrzbiety - objęty ścisłą ochroną gatunkową. Występuje w starych drzewostanach liściastych Pogórza Ciężkowickiego.
Dzięcioł czarny - największy dzięcioł Europy objęty ścisła ochroną gatunkową. Zamieszkuje w dziuplach. Spotkać go można na Pogórzu Ciężkowickim.
Paź żeglarz - objęty ochroną gatunkową, rzadko spotykany motyl, pojawiający się w coraz mniejszych ilościach. Spotkać go można na skałkach i nasłonecznionych pagórkach paśmie Parku Ciężkowicko - Rożnowskiego.
Pachnica dębowa - występujący rzadko i tylko lokalnie owad, zaliczany do rodziny żukowatych z podrzędu chrząszczy wielożernych. W Polsce prawnie chroniony. Występuje w lasach Pogórza Ciężkowickiego.
Żaba dalmatyńska - żaba zwinka. Niezwykle rzadki gatunek, znany w Polsce jedynie z trzech stanowisk. Jedno z nich znajduje się w Niwce koło Radłowa. Gatunek objęty ścisłą ochroną.
Grzebiuszka ziemna - huczek. Niewielki, jedyny bezogonowy płaz o pionowej źrenicy. Kijanki bardzo duże 10-17cm długości. Aktywna w nocy, chętnie zakopuje się w piasku, w czasie suchego lata zapada w sen letni. Występuje w Niwce koło Radłowa. Podlega ścisłej ochronie.
Rzekotka drzewna - mała zielona żabka żyjąca na drzewach. Ubarwienie do złudzenia przypominające barwę liści powoduje, że jest trudna do zaobserwowania. Wypatrzyć można ją w lasach radłowskich i na Pogórzu Ciężkowickim. Występuje bardzo nielicznie.
Zimorodek - przepięknie ubarwiony ptak, kopiący gniazda w urwiskach nad brzegami rzek. Objęty ścisłą ochroną gatunkową. Pojawia się nad zbiornikami wodnymi w okolicach Radłowa.
Piegża - mały, nieliczny ptak lęgowy. Na terenie Polski objęty ścisłą ochroną gatunkową. Pojawia się w radłowskich lasach.
Srokosz - średni ptak drapieżny objęty ścisłą ochroną gatunkową. Wypatrzyć go można na skrajach radłowskich lasów.
Pełzacz leśny - mały ptak lęgowy objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Występuje w lasach w okolicach Radłowa.
Pełzacz ogrodowy - objęty ścisłą ochroną gatunkową. Bardzo podobny do pełzacza leśnego, ale jako jedyny z pełzaczy spotykany jest także w parkach miejskich. Pomieszkuje w okolicach Radłowa.
Potrzos - ptak z rodziny trznadlowatych wielkości wróbla. Objęty ścisłą ochroną gatunkową. Zao
bserwować go można w krzewach na obrzeżach radłowskich lasów.
Krogulec - ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych objęty ścisłą ochroną gatunkową. Zamieszkuje drzewa iglaste na skraju radłowskich lasów, na Pogórzu Ciężkowickim i na terenach gminy
Wietrzychowice.
Jastrząb - piękny, drapieżny objęty ścisłą ochroną. Zaobserwować go można w okolicach Radłowa na Pogórzu Ciężkowickim i nad nielicznymi lasami gminy Wietrzychowice.
Myszołów zwyczajny - najbardziej rozpowszechniony w Polsce ptak drapieżny objęty ścisłą ochroną gatunkową. Występuje w pobliżu lasów w okolicach Radłowa i na Pogórzu Ciężkowickim oraz na terenie zalewowym gminy Wietrzychowice. Stanowisko lęgowe myszołowa zaobserwowano także na terenie rezerwatu Panieńska Góra w gminie Wojnicz.
Pustułka - niewielki drapieżny ptak z rodziny sokołowatych, którego liczebność nieustannie spada. Objęty ścisłą ochroną gatunkową. Można go wypatrzyć w wysoko położonych gniazdach w okolicach Radłowa na Pogórzu Ciężkowickim i w lasach gminy Wietrzychowice.
Puszczyk - objęty ścisłą ochroną gatunkową. Wielkie oczy puszczyka można nocą zobaczyć w radłowskich i wietrzychowickich lasach.
Sowa uszata - bardzo nieliczny w Polsce ptak objęty ścisłą ochroną gatunkową. Spotykana na polach i łąkach w okolicach Radłowa.
Lelek - bardzo rzadki, niewielki, nocny ptak, objęty ścisłą ochroną gatunkową. Przy dużej dozie szczęścia można go spotkać na obrzeżach lasów w Woli Radłowskiej.
Łasica - drapieżny ssak objęty ścisłą ochroną. Wpisany w Czerwoną Księgę Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów. Można ją spotkać gdy zwinnie przemyka wzdłuż lasów radłowskich i na Pogórzu Ciężkowickim. Występuje również na terenach gminy Lisia Góra i Wietrzychowice.
Gronostaj - mały, drapieżny ssak podobny do łasicy i tak jak ona - pod ścisłą ochroną. Można go spotkać, zwłaszcza nocą w okolicach Radłowa, na Pogórzu Ciężkowickim i na terenach gminy Wietrzychowice.
Ryjówka - najmniejszy ssak żyjący w Polsce, podlegający ścisłej ochronie. Tego małego głodomorka, który zjada dziennie więcej niż sam waży, spotkać można na podmokłych łąkach w okolicach Niwki i Radłowa oraz na Pogórzu Ciężkowickim, szczególnie w Paśmie Brzanki. Lubi też podmokłe łąki gminy Wietrzychowice.
Bóbr - gatunek chroniony, choć obecnie populacja bobrów jest coraz liczniejsza. Można obserwować, go najlepiej o świcie, nad strumieniami radłowskich lasów oraz w miejscowościach Siedlec i Sanoka. Występuje również w Paśmie Brzanki, a ostatnio widywany jest także nad potokiem Niedźwiedź w gminie Dębno.
Nocek duży - ssak z rzędu nietoperzy objęty ścisłą ochroną. Krąży wieczorami na obrzeżach radłowskich lasów i wokół lasów Ciężkowicko - Rożnowskiego Parku Krajobrazowego.
Gacek szary - nietoperz objęty w Polsce ochroną ścisłą. Występuje w okolicach Radłowa na terenach zabudowanych oraz z pobliżu domostw na Pogórzu Ciężkowickim.
Popielica - ssak zagrożony wyginięciem, wpisany w Polską Czerwoną Księgę Zwierząt i objęty Konwencją Berneńską. Jest to duży gryzoń, wielkością zbliżony do dobrze nam znanego szczura. Mieszka w lasach liściastych i mieszanych Pogórza Ciężkowickiego.
Orzesznica - podlegający ścisłej ochronie niewielki, rudy gryzoń. W regionie tarnowskim zamieszkuje w lasach i leszczynowych zaroślach Pogórza Ciężkowickiego.
Wydra - sympatyczny, niewielki drapieżny ssak. Jedyny żyjący w Polsce w stanie wolnym przedstawiciel rodzaju Lutra. W Polsce chroniony prawnie częściowo, a wyjątek stanowią osobniki żyjące na obszarze hodowlanych stawów rybnych. Wydra to bowiem wielki miłośnik ryb. Pojawia się na podmokłych terenach Pogórza Ciężkowickiego i baraszkuje nad jeziorami gminy Wietrzychowice.
